Akademik Veri Yönetim Sistemi
Bayram V. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2019 - 2021
Ana dağıtım
üssü yer seçimi problemi, ulaştırma/dağıtım ağını oluşturan düğüm noktalarından
bir kısmının ana dağıtım üssü olarak seçilmesini ve bu ağ üzerindeki her çıkış-varış
(ÇV) noktası çifti arasındaki trafik talebinin bu ana dağıtım üsleri üzerinde
toplanması, dağıtımı ve rotalandırılması ile ilgilenir. Trafik yoğunluğunun bu
problemlerde dikkate alınması ve açıkça modellenmesi, doğrusal olmayan
matematiksel ifadelerin modele dahil edilmesi nedeniyle, zaten NP-zor sınıfında
olan bir problemi daha da zor hale getirmektedir. Bu nedenle literatürde trafik
yoğunluğunu gerçekçi olarak modelleyerek probleme dahil eden çalışma sayısı
azdır. Biz problemde trafik yoğunluğunu gerçekçi bir şekilde modelleyerek, bu
problemi etkin bir şekilde gerçekçi çözümler üreterek çözebilecek çözüm
yöntemleri geliştirmeyi planlıyoruz.
Bu projede, araştırma
sorusu kapsamında trafik yoğunluğunun ana dağıtım üsleri sayısına, yerlerine ve
kapasitelerine olan etkisi analiz edilecek ve ana dağıtım üsleri kurma,
kapasite yaratma ve ulaştırma maliyetleri ile trafik yoğunluğu etkisini aynı
anda en küçükleyen politikalar geliştirilecektir. Bu projenin ana motivasyonu, trafik
yoğunluğu etkisinin, ana dağıtım üssü kurma, kapasite oluşturma ve ulaştırma
maliyetleri ile birlikte tasarım aşamasında dahil edilmesidir. İlk aşamada, ana
dağıtım üssü kurulması ve kapasite oluşturulması maliyeti ile trafik yoğunluğu
etkisi arasındaki ödünleşimi dikkate alarak ana dağıtım üslerinin en iyi sayı,
yer ve kapasitelerini belirlememize imkan sağlayan bir formülasyon geliştirerek
trafik yoğunluğu etkisini modelleyeceğiz. İkinci aşamada, literatürdeki
çalışmalardan farklı olarak, mümkün rotalarda çoklu ana dağıtım üssü (ikiden
fazla) kullanılmasına imkan vereceğiz ve bu politikanın trafik yoğunluğu
seviyesine etkisini analiz edeceğiz ve ortaya çıkabilecek çözümlerin
uygulanabilirliğini değerlendireceğiz. Bununla birlikte, ağ sahibi (AS) ve ağ
kullanısı (AK) ihtiyaçlarını ödünleştiren, yani maliyet ve trafik yoğunluğu
seviyeleri açısından etkin ve AKnın kullanacağı ana dağıtım üsleri sayısı ve/veya
seyahat/hizmet süreleri açısından adil (belli bir hizmet seviyesini garanti
eden) çözümleri düşüneceğiz. Bildiğimiz kadarıyla, ana dağıtım üssü ağ tasarımı
problemini hem AS ve AK açısından aynı anda değerlendiren bir çalışma
literatürde bulunmamaktadır. Ve son aşamada, problemi ana dağıtım üssü işletme
şirketlerinin/kurumlarının, ulaştırma talebinin dinamik karakterini değerlendirerek,
zaman içinde bazı ana dağıtım üslerini kapatmaya karar verebileceği, bazı yeni ana
dağıtım üsleri açabileceği, var olan ana dağıtım üslerinin kapasitelerini
artırdığı/azalttığı dinamik bir ortamda değerlendireceğiz. Bu problemleri
çözmek için kesin ve gerekirse sezgisel çözüm yöntemleri geliştireceğiz.
Proje kapsamında ele alınacak problemlerin hepsi
yeni olduğundan, yapılacak çalışmaların literatürdeki bir boşluğu dolduracağını,
elde edilecek bilimsel sonuçların akademik alanda ilgi uyandıracağını ve
böylece yürütücünün bu alanda tanınmış bir bilim insanı olma yolundaki kariyer
gelişimine önemli katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Bu çalışmaların sonuçlarını
konferanslarda paylaşmayı ve uluslararası dergilerde yayınlamayı amaçlıyoruz.
Projede çalışacak olan doktora ve yüksek lisans öğrencilerinin ana dağıtım üssü
yer seçimi problemleri alanında kalifiye araştırmacı olarak yetişmeleri,
kullanılan çözümlerin pratikte kullanılması, ve bu alanda ülkemiz adına
kazanımlar sağlamak uzun vadedeki amacımızdır. Yapılacak olan çalışmaların, ana
dağıtım üssü yer seçimi, İSKP, Benders çözümlemesi ve sütun üretme (ya da kesi
- düzlem algoritması) gibi kendi başına ilginç konuları bir araya getirdiğinden,
hem de büyük pratik önem arz ettiğinden dolayı, yeni araştırma projeleri
doğuracağına şüphemiz yoktur.