Uzamış Yas Bozukluğu Riskini Azaltmaya Yönelik Çevrimiçi Bir Önleyici Müdahale Programının Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Test Edilmesi


Gökler Danışman I. (Yürütücü), Keser E.

TÜBİTAK Projesi, 1002 - Hızlı Destek Programı, 2024 - 2025

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Destek Programı: 1002 - Hızlı Destek Programı
  • Başlama Tarihi: Haziran 2024
  • Bitiş Tarihi: Haziran 2025

Proje Özeti

Önerilen projenin amacı yas tutan genç yetişkinlere yönelik önleyici bir web temelli çevrimiçi bir müdahale programı geliştirmek ve bu programın, UYB, depresyon, travma sonrası stres belirtileri riskini azaltma ve psikolojik oluş, anlam bulmayı destekleme açısından etkililiğini deneysel bir araştırma ile test etmektir. Yaklaşık 70 yıldır süren psikoterapi araştırmaları teknikten ziyade kabul, içtenlik, empati, sıcaklık gibi bileşenleri barındıran ilişkinin iyileştirici etken olarak ön plana çıktığını göstermektedir. Dolayısıyla, çevrimiçi müdahalelerin mekanikleşmesi, insan ilişkisinden soyutlanmış izole alanlara dönüştürülmesi yaslı insanlara yardım etme kapasitesini azaltmaktadır. Bu nedenle ilişkiselliği de barındıran, katılımcıların birbirleriyle temas kurduğu ve birbirlerine tanıklık ettiği bir yaklaşım önceliklenmiştir.  Araştırma, seçkisiz atama ön test-son test ve takip çalışması deseniyle yürütülecektir. Araştırmanın katılımcılarını, yaşları 18-25 arasında olan beliren yetişkinlik dönemindeki bireyler oluşturacaktır ve katılımcılara uygun örnekleme yöntemi ile ulaşılacaktır. Gruplar arası farkların belirgin bir biçimde gözlenebilmesi için, literatürdeki öneriler doğrultusunda deney ve kontrol gruplarında en az 40’ar kişi olacak şekilde 80 katılımcıya ulaşılması hedeflenmektedir. Araştırma verileri özbildirime dayalı Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ölçeği, Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeği ve Yas ve Anlamı Yeniden Yapılandırma Ölçeği aracılığıyla toplanacaktır. Toplanan veriler ANOVA yöntemi ile analiz edilecektir. Geliştirilmesi hedeflenen programın, Türkiye’deki ilk önleyici/risk azaltıcı yas müdahale programı olmanın yanı sıra; batıdaki benzerlerine göre daha kapsamlı ve etkileşimsel yapısı dolayısıyla hem literatüre hem de uygulama alanına önemli katkı sağlayacağı öngörülmektedir.