Akademik Veri Yönetim Sistemi
Zülfikar Deniz K., Saranlı A. G.
TÜBİTAK Projesi, 2016 - 2018
"Okul Çapında Zenginleştirme Modeli’ne (Schoolwide Enrichment Model, Renzulli ve Reis, 1997) dayalı zenginleştirme yöntemleri günümüzde hem üstün yetenekli, hem normal gelişen hem de özel gereksinimli öğrenciler üzerinde uygulanabilen yöntemlerdendir. Bu yöntemin temelinde Renzulli (1976) tarafından geliştirilen ve günümüzde yaygın şekilde kabul gören “Üçlü Halka Zeka Teorisi” bulunmaktadır. Bu teoriye göre problemlere yaratıcı çözümler üretebilme becerisi (yaratıcılık), üzerine aldığı işi başından sonuna kadar götürebilecek yüksek motivasyona sahip olma (motivasyon) ve ortalama veya ortalama üzerinde bir yeteneğe sahip olma (yetenek), üstün yetenekli bireylerin temel özellikleri olarak kabul edilir. Yine aynı teoriye göre tüm bu özellikler aslında tüm insanlarda üstün yetenekli olsun veya olmasın geliştirilebilir durumdadır. Bu noktada Türkiye’de bu modeli ve modelin farklı zenginleştirme yöntemlerini uygulayarak öğrenmeye, okula ve sınıf aktivitelerine olan algısını olumlu anlamda yönlendirebileceğimiz, gizil durumdaki öğrenme isteğini ve potansiyelini açığa çıkarabileceğimiz pek çok öğrencinin olduğu düşünüldüğünden bu konu araştırılmaya değer bir konu olarak görülmüştür. Ayrıca önerilen araştırma projesinin yürütücüsü tarafından Okul Çapında Zenginleştirme Modeli (OÇP) konusunda TUBITAK’tan alınan doktora sonrası araştırma desteğiyle ABD’de başlatılan araştırma sürecinde gelinen noktada bu modelin eğitim sistemimizde uygulanabilir ögelerinin olduğu bir ön pilot çalışmayla deneyimlenmiştir. Daha önce Türkiye’de uygulanmamış olan “Zenginleştirme Atölyeleri” yönteminin etkilerinin araştırılmak istenmesinin arkasında yatan neden de bu özgün yöntemin etkilerini ve faydalarını kendi kültürümüzde ve eğitim sistemimizde kapsamlı şekilde keşfederek yararlı yönlerinin daha da geliştirilmesine öncülük etmektir. Bu bilgiler ışığında bu çalışmanın amacı, “Okul Çapında Zenginleştirme Modeli’ne” dayalı “Zenginleştirme Atölyeleri” yöntemiyle desteklenmiş sosyal kulüp çalışmalarının öğrencilerin ve öğretmenlerin sınıfta uygulanan aktivitelere ilişkin algılarındaki (sınıf aktivitelerine ilgi duyma, sınıf aktivitelerinden zevk alma vb.) değişime etkisini incelemektir.Bu projeye özgün olarak “Zenginleştirme Atölyeleri” yöntemi öğrencilere Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) müfredatında yer alan öğrenci sosyal kulüpleri saatinde kulübün konusuna uygun olarak kulüp sorumlusu öğretmen tarafından uygulanacaktır. Böylece kulüp çalışmalarının içeriği bahsedilen zenginleştirme yöntemi kullanılarak daha orjinal, ilgi çekici ve zenginleştirilmiş şekilde öğrencilere sunulacaktır. Araştırmanın aşamaları aşağıda kısaca açıklanmıştır: İlk Aşamada- Öğrencilerin sosyal kulüp çalışmalarında gerçekleştirdikleri aktivitelere ilişkin algıları Gentry ve Gable (2001) tarafından geliştirilen “Sınıf Aktivitelerine İlişkin Algı Ölçeği” vasıtasıyla ölçülecektir. Bunun için bu ölçek, ölçek uyarlamayla ilgili tüm bilimsel süreçler izlenerek Türkçe’ye uyarlanacaktır. Araştırmanın asıl verilerinin elde edilmesinde öntest-sontest-izleme testi kullanılacak olup, araştırma deseni yarı deneyseldir. Deney ve kontrol gruplarına yansız atama yapılamayacağından yarı deneysel desen kullanılacaktır. İkinci Aşamada- Uyarlama çalışmasının tamamlanmasının ardından “amaçlı örnekleme yöntemleri”nden “tipik durum örnekleme” yaklaşımına göre Ankara ili Çankaya ilçesinden çalışma için uygun özellikleri içeren iki farklı tipik ortaokulu seçilecektir. Bu okullardaki 5. ve 6. sınıf öğrencilerinden halihazırdaki sosyal kulüp çalışmalarında yaptıkları etkinlikleri göz önüne alarak bu ölçeği doldurmaları istenecektir. Okullardan birinde uygulama yapılacak diğeri ise kontrol okulu olacaktır. Ayrıca her iki okuldaki öğrencilerle öntest olarak odak grup görüşmeleri ve ayrıca öğretmenleriyle de bireysel görüşmeler yapılacaktır. Sonrasında uygulamanın yapılacağı okuldaki sosyal kulüplerde görev alan öğretmenlere “Zenginleştirme Atölyeleri Yöntemi” konusunda proje yürütücüsü tarafından eğitim verilecektir. Eğitimler sonunda öğretmenler sosyal kulüp çalışmalarının içeriklerini zenginleştirme atölyesi haline dönüştürmek için de yine yürütücü ile birlikte süreç boyunca bireysel çalışmalar yapacaklardır. Üçüncü Aşamada- Zenginleştirme atölyeleri eğitimi almış öğretmenler tarafından bir eğitim-öğretim dönemi boyunca eğitim programında yer alan sosyal kulüp saatlerinde içeriği zenginleştirilmiş atölye çalışmaları gerçekleştireceklerdir. Bu çalışmaların bitiminde bu sefer deney okulundaki öğrencilerden yeni deneyimledikleri zenginleştirilmiş atölye çalışmalarını, kontrol okulundakilerden ise sosyal kulüp çalışmalarını düşünerek “Sınıf Aktivitelerine İlişkin Algı Ölçeği”ni doldurmaları istenecektir. Yine aynı konularda her iki okuldaki öğrencilerle de odak grup görüşmeleri ve öğretmenlerle bireysel görüşmeler de sontest sırasında uygulanacaktır. Çalışmanın bitiminde öğrencilerin sosyal kulüplere ilişkin algılarıyla zenginleştirme atölyeleri yöntemi uygulanmış kulüp çalışmalarına ilişkin algılarını ölçen ölçek, odak grup görüşmeleri ve mülakat sonuçları karşılaştırılarak yeni uygulanan yöntemin etkililiği anlaşılmaya çalışılacaktır. Ayrıca zenginleştirme atölyelerinin bitiminden üç ve altı ay sonra da nitel ve nicel tüm değerlendirme araçları öğrenci ve öğretmenlere tekrar uygulanacak ve araştırma konularıyla ilgili her iki grubun da algılarında zaman içinde bir değişim olup olmadığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Zenginleştirme yönteminin uygulamalarının ülkemizde eğitim alanında güncel olarak çok fazla ihtiyaç duyulan eğitimin her öğrenci için bireyselleştirilmesi ve farklılaştırılması konusundaki ilerlemelere pek çok katkı getireceği düşünüldüğünden bu konu araştırılmak istenmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarının zenginleştirme yöntemlerinin okullarımıza girmesi, güncel eğitim yöntemlerine aşinalığın artması ve hem üstün yetenekli hem normal gelişen hem de özel gereksinimli öğrencilere sağlayacağı faydalar açısından yararlı olması beklenmektedir. "