Öz şefkat, minnettarlık ve bağışlayıcılığın erken dönem uyumsuz şemalar ve ayrılık uyumu arasındaki ilişkide aracı rolü: bir karma yöntem araştırması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: TED Üniversitesi, Lisansüstü Programlar Enstitüsü, Psikoloji ABD, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Ceren Fırıncı

Danışman: Yağmur Ar Karcı

Özet:

Bu tezin temel amacı gençlerde erken dönem uyumsuz şemalar ve ayrılık uyumu arasındaki ilişkide öz şefkat, minnettarlık ve bağışlayıcılığın aracı değişken rolünü incelemektir. Bu hedefe ulaşmak için karma desenli bir araştırma yöntemi benimsenmiş, ve sırasıyla niceliksel ve niteliksel iki araştırma gerçekleştirilmiştir. İlk çalışma olan niceliksel kısımda, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, Fisher Boşanmaya Uyum Ölçeği Öz-duyarlık Ölçeği, Minnettarlık/Memnuniyet Anketi ve Bağışlayıcı Kişilik Ölçeği uygulanarak romantik ayrılık yaşamış 253 üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Analiz sonuçları öz şefkat ve minnettarlık değişkenlerinin erken dönem uyumsuz şema alanları ve ayrılık uyumu arasındaki ilişkide aracı değişken rolünün bulunduğunu, öte yandan, bağışlayıcılığın bu ilişkide anlamlı bir etkisi olmadığını ortaya koymuştur. İkinci aşama olan niteliksel çalışmada ise, ayrılık uyumu yüksek öte yandan toplam erken dönem şema puanları düşük olan 5 üniversite öğrencisi ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler Tematik Analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Toplamda 3 pozitif faktör için 8 üst temaya ulaşılmıştır. Öz şefkata ait temalar sırasıyla şu şekildedir: (1) Etkilenen partnerin kendilik değerini arttıran bir deneyim olarak öz şefkat, (2) İşlevsel ancak uygulaması zor bir baş etme stratejisi olarak öz şefkat ve (3) Kişinin kendine odağını arttıran bir deneyim olarak öz şefkat. İkinci olarak, minnettarlık değişkenine ait temalar sırasıyla şu şekildedir: (1) Ayrılık sonrası sonumlanma getiren bir deneyim olarak minnet duyma, ve (2) Aşırı minnet duymanın incinebilirliği arttırması. Son olarak, bağışlayıcılık değişkenine ait temalar sırasıyla şunlardır: (1) Bağışlayıcılığın ayrılık sonrası uyum sürecinde olumlu duygulanımı arttırması ve (2) Bağışlayıcılığın işlevlerine ilişkin ikircikli tutum. Her iki çalışmadan elde edilen sonuçlar ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.