Duyusal işlemleme hassasiyeti, negatif duygulanım ve çatışma çözüm stillerinin ilişki doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: TED Üniversitesi, Lisansüstü Programlar Enstitüsü, Psikoloji ABD, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Melis Zorlular

Danışman: Tuğba Uzer Yıldız

Özet:

Duyusal İşlemleme Hassasiyeti (DİH) ve kişiler arası ilişkiler arasındaki bağlantıları inceleyen çok az çalışma vardır ve bu çalışmalardan hiçbiri romantik ilişki tatminini içermemektedir. Bu çalışma, romantik ilişkiler bağlamında DİH’in bir risk faktörü mü yoksa bir ayırıcı yatkınlık etkeni mi olduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. En azından 24 aydır devam etmekte olan romantik bir ilişki içerisinde olan ve evli olmayan iki yüz altı üniversite öğrencisi Duyusal İşleme Hassasiyeti Ölçeği (DİH), Yenilenmiş Çift Uyum Ölçeği (YÇUÖ), Çatışma Çözüm Stilleri Ölçeği (ÇÇSÖ), Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği (PANAS) ve Riskli Aileler Ölçeği’ni doldurmuştur (RAÖ). Çoklu Aracı Analizi sonuçları, negatif duygulanım ve negatif çatışma çözüm stilinin DİH ile romantik ilişki doyumu arasındaki ilişkide anlamlı bir şekilde aracı değişken (mediator) olduklarını göstermiştir. Yönetici Aracı Analizi (Moderated Mediation) sonuçları, DİH ile çocukluk çevresi arasındaki iki yönlü etkileşimin negatif duygulanım ve negatif çatışma çözüm stili üzerindeki etkisinin anlamlı olmadığını göstermiştir. Bu bulgulara göre DİH, olumsuz psikolojik semptomlar geliştirmede çocukluk çevresinden öte tek başına bağımsız bir risk faktörüdür. Son olarak, negatif duygulanım ve negatif çatışma çözüm stili kontrol edildikten sonra DİH ile romantik ilişki tatmini arasında istatistiksel olarak anlamsız fakat pozitif yönlü bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Bu bulgu, araştırmada yer alan aracı değişkenlerin Hayli Duyarlı Kişiler’in (HDK) romantik ilişki tatminini düşüren temel bileşenler olduğuna işaret etmektedir. Bu çalışma HDK’leri HDK olmayanlardan ilişki tatmini açısından farklılaştıran, DİH ile romantik ilişki tatmini arasında yer alan mekanizmaları göstererek literatürdeki bu boşluğa anlamlı olarak katkıda bulunmuştur.