Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Öğrenci Kongresi (USOOK 2024), Ankara, Türkiye, 21 - 22 Mayıs 2024, ss.16-17
Problem Durumu
Bilgisayar kullanımı ve yapay zeka günümüzde giderek
etkisini artırmaktadır (Öztürk & Şahin, 2018). Benzer şekilde yapay zeka
eğitimin kalitesinin artırılması için de kullanılabilir. Örneğin; yapay zeka
akıllı tahminler yapabilme ve problem çözebilme gibi yetenekleri ile iyi bir
ders tasarımına yardımcı olabilir (Arslan, 2017). Ancak günümüzde
kullanılabilecek yapay zeka çeşitleri oldukça fazladır ve bu yapay zeka
çeşitleri 4 temel başlıkta incelenmektedir. Bunlar; reaktif makineler, sınırlı
hafıza, zihin teorisi ve öz farkındalıktır (Coursera, 2024). Bu çalışmada alan
uzmanlarından (ör; üniversitelerde görevli Bilgisayar Mühendisliği bölümlerinde
çalışmakta olan akademisyenler) uzman görüşü alınarak hangi yapay zekadan (ör;
sınırlı hafıza) eğitim alanında nasıl faydalanılabilir (ör; ders planlaması,
etkinlik oluşturma, ölçme-değerlendirme) sorusuna cevap aranmaktadır.
Araştırma Yöntemi
Bu araştırmada nitel araştırma deseninin bir türü olan
örnek olay çalışması kullanılmıştır (Creswell, 2009). Çalışma öncesi
üniversitelerden etik izinler alınmış ve alan uzmanları ile iletişime
geçilmiştir. Alan uzmanı olduğu düşünülen bu konuyla ilgili çalışmalar yapmış devlet
ve özel üniversitelerde çalışan 3 Bilgisayar Mühendisliği/ Yapay Zeka Bölümü
akademisyeni çalışmaya katılmayı kabul etmiştir. Araştırmacılar hazırlamış
oldukları yarı-yapılandırılmış görüşme sorularını kullanarak yapay zekanın
sınıflarda nasıl kullanılabileceği konusunda akademisyenlerden uzman görüşü
almışlardır. Görüşmelerde ‘Yapay zeka sınıflarda nasıl kullanılabilir?, Hangi
yapay zeka eğitim alanında kullanılmaya daha uygundur, neden?, Yapay zeka
kullanımının sınırlılıkları nelerdir?’ gibi sorular sorulmuştur. Görüşmeler her
bir katılımcı için yaklaşık 1 saat sürmüştür. Görüşmeler yoluyla elde edilen
veriler, içerik analizi ve sürekli karşılaştırmalı analiz yöntemleri ile analiz
edilerek araştırmanın sonuçlarına ulaşılmıştır.
Sonuçlar
Elde edilen bulgulara göre; alan uzmanları ilkokul
düzeyinde chatGPT, Gemini, Microsoft Coplot, Dal-E ve Perplexity’nin
kullanılabileceğini bildirmişlerdir. Yapay zekanın eğitimde kullanım
alanlarıyla ilgili olarak uzmanlar genel olarak i. spesifik konu öğretimi için
görsel üretme, ii. dersin içeriğinin belirlenmesi ve dersin alt başlıklarının
belirlenmesi, iii. öğretmenin içerik alan bilgisini test etmesi, iv. farklı
bilişsel seviyelerde yer alan öğrencilerin seviyesine uygun ölçme araçlarının
kullanılması (ör; soru sorma, öğrenci ödev kontrolü), v. yabancı dilde
hazırlanmış etkinlik ve materyallerin Türkçe’ye çevrilerek derslerin
zenginleştirilmesi, vi. öğrencilerin aktif bir şekilde araştırma yapması ve
bilgiye hızlı erişimi şeklinde belirtilmiştir. Bununla beraber, ders özelinde
düşünüldüğünde farklı yapay zekaların kullanılması önerilmiştir. Örneğin; fen
derslerine özgü olaak Microsoft Coplot’un kullanımının daha iyi olacağı
belirtilmiştir. Bununla beraber, kullanılacak yapay zekanın bir takım
sınırlılıkları rapor edilmiştir. Buna göre; yapay zeka bazı durumlarda doğru
olmayan bilgileri sunmaktadır ve bu durumlarda yine başka bir yapay zeka olan
Retrieval-Agumented-Generation (RAG) kullanımı ile bu tür halüsilasyonların
önüne geçilmesi önerilmektedir. Ayrıca, yapay zekanın gelecekte insanların
işlerini alabilme riskini doğurduğu söylenebilir (ör; sanal öğretmen/ gerçek
öğretmen). Benzer şekilde, yapay zekanın eğitim alanında hakim olmasıyla
insanların sosyalleşmesi engellenebilir. Son olarak, bilgiye verilen değer
azalabilir çünkü yapay zeka ile öğrenciler çok hızlı şekilde bilgiye ulaştığı
için onu değerli görmeyebilirler.