Akademik Veri Yönetim Sistemi
UTAK 2nd National Design Research Conference, Ankara, Türkiye, 21 - 23 Eylül 2016, ss.419-434
Bu çalışmanın amacı, kullan-at ürünlerin yaygın kullanımının sürdürülebilir tüketim bağlamında nedenlerini ve yansımalarını, sorumlu kullanıcıların tek kullanımlık kullan-at ürünlerle olan deneyimleri üzerinden irdelemektir. Sorumlu kullanıcılar, burada sürdürülebilirlik konusunda duyarlı olarak tanımlanabilecek kişiler anlamına gelmektedir. Bir diğer amaç, maddi kültürle bağlantılı olarak günümüz yaşam tarzlarının temel kavramları ve kullan-at ürünlerin bu kavramları nasıl ima ettiğini sorgulamak; bunlarla bağlantılı olarak, sürdürülebilir tüketime dair çıkarımlarda bulunmaktır. Günümüz ürünlerine atfedilen hız, devingenlik, hijyen, konfor, rahatlık ve pratiklik gibi maddi kültürdeki temel kavramlar tartışılmakta, günlük yaşamın değerleri olarak incelenip sorgulanmaktadır. Bu kavramların sürdürülebilirlikle ilişkisine dair anlayış geliştirmek için, kullan-at ürünlerin bu kavramları nasıl ifade ettiği irdelenmektedir. Neredeyse görünmez hale gelen kullan-atların, gündelik etkinliklerde nasıl normalleştiği ve yaygınlaştığı eleştirel yaklaşımla ele alınmaktadır. Manzini vd.’nin (2008, 259-260) vurguladığı gibi, sürdürülebilir gelecek için sosyal hayatta, yaşam tarzlarında köklü dönüşümler gerekmektedir. Gündelik tüketim örüntüleri içinde kullan-at ürünleri ve bu ürünlerin varoluş sebeplerini çözümlemek de, bahsedilen dönüşümler için gerekli olan temellere katkıda bulunacaktır. Bu çalışma niteliksel bir araştırma olarak tasarlanmış olup bulguları içerik analizi yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışmadaki verinin toplanması birinci olarak, Türkiye’den 191 katılımcı ile sorumlu kullanıcılara yönelik kullan-at ürünler üzerine bir anketi içermektedir. Ankete davet edilen katılımcılar, çevre, doğa ve sürdürülebilirlik konuları ile ilgilenen sivil toplum kuruluşları, gruplar vb. üyeleridir. Yirmi dört soruluk anketin 14 sorusu açık uçludur. Araştırmanın İnternet anketi yöntemiyle gerçekleştirilen bu kısmının temel amacı ayrıntılı görüşmeler için uygun katılımcılara ulaşabilmektir. Böylece ikinci olarak, anketi cevaplayan katılımcılardan seçilen 16 katılımcı ile ayrıntılı görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulguları şu şekilde özetlenebilir: Yaygın kullanımın en çok görülen nedenleri arasında, ilk olarak kullanım kolaylığı ve rahatlığı, ucuz, pratik ve erişilebilir olmaları yer almaktadır. İkinci olarak, kullanıcıların alışkanlıkları, çevre sorunları ile ilgili farkındalık eksikliği, sorumsuzlukları ve tembellikleri gösterilmektedir. En çok sorunlu olarak görülen kullan-at ürünlerin içecek ambalajları olduğu ortaya çıkmıştır; en çok sorun olarak algılanan malzeme de plastiktir.