Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi , İstanbul, Türkiye, 14 - 17 Haziran 2022, ss.91-92
Beliren Yetişkinlik Döneminde İlişki Doyumu ile Biz-olma
Arasındaki İlişkide, İlişkiye Bağlılığın Aracı Rolünün
İncelenmesi
Amaç: Bu çalışmanın kuramsal alt yapısını kendisine Karşılıklı Bağımlılık Kuramını temel
edinmiş Yatırım Modeli oluşturmuştur. Karşılıklı Bağımlılık Kuramı, bağımlılığın geliştiği iki
temel süreç öne sürer: doyum ve seçeneklerin niteliği. Bu çalışmada, ilişki doyumu ele
alınmıştır. Doyum, bir ilişkide yaşanan olumsuz duygulanıma karşı olumlu duygulanım
şeklinde tanımlanır. Bireyin ihtiyaçları partneri tarafından karşılanabiliyorsa kişinin ilişki
doyumu yüksek olur. Yatırım Modeli, Karşılıklı Bağımlılık Kuramını genişletir ve ilişkiye
bağlılığı etkileyen faktörlere değinir. Bu doğrultuda, ilişkiye bağlılığın ilişki içerisinde
partnerlerin ihtiyaçları karşılandığında yani ilişki doyumları yüksek olduğunda arttığı
belirtilmiştir. İlişkiye bağlılık arttığında ise, partnerlerin ilişkileri içerisinde hissettikleri bizolma hissinin de arttığı belirtilmiştir. Biz-olma, partnerlerin ilişki içerisinde kendilerini iki
farklı kimlik (ben/benim ya da sen/senin) yerine, bir bütün (biz/bizim) olarak algılamaları
anlamına gelir. Alan yazında henüz çalışılmaya başlanmış olan biz-olma, Türkiye’de beliren
yetişkinlik döneminde olan kişilerle araştırmacının bilgisi dahilinde henüz test edilmemiştir.
Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, doyum ve biz-olma arasındaki ilişkide, ilişkiye bağlılığın
aracı rolünün beliren yetişkinlik döneminde olan kişilerde incelenmesidir.
Yöntem: Çalışmanın örneklemini 18-25 yaş arası, en az 3 aydır bir ilişkisi olan ve Türkiye’de
yaşayan, 73’ü kadın ve 44’ü erkek, toplam 117 katılımcı oluşturmuştur. Katılımcılara uygun
örneklem yoluyla ulaşılmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla, İlişki İstikrarı Ölçeğinin
Doyum ve İlişkiye Bağlılık alt ölçekleri, Biz-olma Ölçeği ve Demografik Form kullanılmıştır.
Veriler, bilgisayar ortamında çevrimiçi anket yöntemiyle toplanmıştır.
Bulgular: Araştırma amacının test edilmesi için yol analizinden yararlanılmış ve analizler
AMOS 21 programında gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre (1) ilişki doyumu ile
ilişkiye bağlılık arasında, (2) ilişki doyumu ile biz-olma arasında ve (3) ilişkiye bağlılık ile
biz-olma arasında olumlu yönde, anlamlı bir ilişki vardır. Öte yandan, ilişki doyumunun bizolma üzerinden doğrudan ve anlamlı bir etkisi bulunurken, dolaylı ilişkiler incelendiğinde ise
ilişki doyumu ile biz-olma arasındaki ilişkide, ilişkiye bağlılığın kısmi aracı rolü anlamlı
bulunmuştur.
Sonuç: Araştırmacının bilgisi dahilinde, beliren yetişkinlik dönemindeki katılımcıların ilişki
doyumu ile ilişkileri içinde hissettikleri biz-olma hissi arasındaki ilişkide, ilişkiye bağlılığın
aracı rolünü inceleyen ilk çalışma olan bu araştırmada, ilişkiye bağlılığın partnerlerin
ilişkilerinde biz-olmalarını nasıl açıkladığı alan yazını ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: ilişki doyumu, ilişkiye bağlılık, biz-olma, beliren yetişkinlik, yol analizi