‘İmgelem Mühendisliği’: Gelecekçi Şehircilik İçin Bilişsel Yöntem Önerisi

at 27. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Geleceğin Kentini Tasarlamak: Akıllı Kentler, Geleceğin Toplumu ve Kentsel Tasarım , İstanbul, Türkiye, 23 Mayıs 2019 - 24 Mart 2023, ss.153-165

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: İstanbul
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.153-165
TED Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsan yerleşimlerinin geleceği sorgusu, Antik Yunan felsefesinin ütopyacı idealizminde başlayarak, özellikle Aydınlanma çağından sonra, modern düşüncenin gündeminde olagelmiştir. Sistematik araştırma yöntemleri üzerine kurulan ‘gelecek çalışmaları’, 1960'lı yılların ortasından beri olası, olanaklı ve tercih edilen toplumsal geleceğin araştırılmasında kendine özgü disiplinlerarası bir alan durumuna gelmiştir. Profesyonel bir araştırma ve uygulama alanı olarak aynı dönemde kurumsallaşma sürecine giren kentsel tasarım ise gelecekbilim (fütüroloji) olarak adlandırılacak olan araştırma alanı ile yeterince güçlü bir ilişki içerisine girememiştir.

Çağdaş kent toplumlarının karmaşık doğası nedeniyle uzun vadeli geleceği tahmin etmenin olanaksızlığını öne süren belirsizlik söylemi karşısında, mekânsal planlama ve tasarımın şehirlerin geleceği sorusuna verdiği yaratıcı yanıt oldukça sınırlı görünmektedir. Bu durum, salt planlama pratiğinin acil öngörülere gereksinim duyması nedeniyle değil, aynı zamanda toplumsal karmaşıklığın ve belirsizliğin kısıtlayıcı bilişsel etkisi karşısında tasarımcıların gelecekteki yerleşim formu ve örüntüleri üzerinde fikir geliştirmesini sağlayacak yöntemleri geliştirmede yetersiz kalmasından kaynaklanmaktadır.

Bu bağlamda, bu bildiri, gelecekçi gelişme ve dönüşüm senaryolarının üretilmesinde kentsel tasarımcıların öngörü kapasitesini etkin bir şekilde artırmak için 'imgelem mühendisliği' fikrini Türkçe şehircilik yazını içerisinde tartışmaya açmaktadır. 2015-2016 Akademik Dönemi içerisinde ODTÜ Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Stüdyosu’nda ‘gelecekçi şehircilik’ başlığı altında üretilen seçili çalışmalara referansla hayal gücünün bilişsel gücü ve ‘artgörü’nün yöntemsel kullanımı, şehircilikte gelecekçi tasarım düşüncesini güçlendirmek için uygun yöntemsel çerçeve olarak tartışılmaktadır.