Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Kongresi, Adana, Türkiye, 2 - 04 Mayıs 2025, ss.35, (Özet Bildiri)
Psikososyal
Bir Kaynak Olarak Nezaket İkliminin Çalışanların Psikolojik Sıkıntıları ile
İlişkisi: İş Yeri Nezaketsizliğinin Aracı Rolü
Bu
çalışmada, algılanan nezaket iklimi ile çalışanların kaygı ve depresyon
düzeyleri arasındaki ilişkide iş yeri nezaketsizlik algısının aracılık rolünün
incelenmesi amaçlanmaktadır. Kronik bir stres faktörü olarak iş yeri
nezaketsizliği ile başa çıkmaya çalışmak çalışanların zihinsel ve duygusal
kaynaklarını tüketerek psikolojik iyilik hallerinin düşüşüne yol açmaktadır
(Lim ve ark., 2008). Nitekim Cortina ve arkadaşları (2001), iş yerinde
nezaketsizliğin psikolojik sıkıntı düzeylerini artırdığını ortaya koymuştur. Bu
çalışma, iş yeri nezaketsizlik algısı ve psikolojik iyi oluş ilişkisinde
nezaket iklimini bağlamsal bir öncül olarak ilk defa ele almaktadır. Kurum
içerisinde nazik davranışları teşvik eden ve nezaketsiz davranışları minimize etmeye
çalışan normların olduğu bir örgüt ikliminin, iş yerinde sergilenen kaba ve
nezaketsiz davranışları engellemek suretiyle çalışanların kaygı ve depresyon belirtilerini
düşüreceği hipotezi kurulmuştur. Hipotezi test etmek amacıyla kolayda örnekleme
yöntemiyle ve korelatif bir araştırma deseni ile farklı sektör ve pozisyonlarda
çalışan 279 çalışandan (150 kadın, %53,8) çevrim içi anket yoluyla veri
toplanmıştır. Katılımcılara Walsh ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen
ve araştırmacılar tarafından Türkçeye çevrilen nezaket iklimi ölçeği (4 madde, α
=0,89); iş yeri nezaketsizlik ölçeği (12 madde, α = 0,92; Cortina ve ark.,
2001; Erdaş, 2016); Kısa Semptom Envanteri ölçeğinin (Derogatis ve Spencer, 1983)
altışar maddelik kaygı (α = 0,90) ve depresyon (α = 0,87) belirtileri alt
boyutları uygulanmıştır. Aracı etki analizi, SPSS PROCESS makro (Hayes, 2022)
ile bootstraping yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bulgular, nezaket ikliminin düşük
iş yeri nezaketsizliği aracılığıyla çalışanların daha düşük kaygı (b = -0.07,
BootSE = 0.03, BootCI [-0.12, -0.03]) ve depresyon (b = -0.07, BootSE = 0.04,
BootCI [-0.13, -0.03]) düzeylerini istatistiksel anlamlılık düzeyinde yordadığını
göstermektedir. Bulgular, kaynakların korunması kuramı (Hobfoll, 1989)
çerçevesinde iş yeri nezaket ikliminin psikososyal bir kaynak olarak
görülebileceği çerçevesinde tartışılmaktadır. Çalışmanın en önemli kısıtlılığı
kesitsel nitelikte olmasıdır, bu nedenle gelecekte daha büyük örneklemlerle
boylamsal çalışmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar
Kelimeler: İş yeri nezaketsizliği, nezaket iklimi, kaygı, depresyon
Kaynakça
Cortina,
L. M., Magley, V. J., Williams, J. H., & Langhout, R. D. (2001). Incivility
in the workplace: Incidence and impact. Journal of Occupational Health
Psychology, 6(1), 64–80.
Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new
attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3),
513–524. https://doi.org/10.1037/0003-066X.44.3.513
Lim, S.,
Cortina, L. M., & Magley, V. J. (2008). Personal and workgroup incivility:
Impact on work and health outcomes. Journal of Applied Psychology, 93(1),
95–107.
Porath, C.
L., Gerbasi, A., & Schorch, S. L. (2015). The effects of civility on
advice, leadership, and performance. Journal of Applied Psychology, 100(5),
1527–1541. https://doi.org/10.1037/apl0000016
Porath, C.
L., & Gerbasi, A. (2015). Does civility pay? Organizational Dynamics,
44(4), 281–286. https://doi.org/10.1016/j.orgdyn.2015.09.005
Tajfel,
H., & Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict.
In W. G. Austin & S. Worchel (Eds.), The social psychology of intergroup
relations (pp. 33–47). Brooks/Cole.
Walsh,
B.M., Magley, V.J., Reeves, D.W. et al.
(2012/ Assessing Workgroup Norms for Civility: The Development of the
Civility Norms Questionnaire-Brief. J Bus Psychol 27, 407–420 (2012).
https://doi.org/10.1007/s10869-011-9251-4