Akademik Veri Yönetim Sistemi
Antalya, Türkiye
Söz varlığı bireylerin sahip olduğu, sözcük, sözcük grupları, deyişler, kalıplar vb. tüm dil yapısını ifade eder. Anlama ve anlatma becerilerinin kilit noktası olan söz varlığı kişilerin doğumuyla başlayarak yaşamları boyunca gelişmeye devam eder. Söz varlığı gelişiminde başlangıçta yakın çevre ve aile etkiliyken ilerleyen dönemlerde formal ya da formal olmayan yollarla söz varlığı ileri düzeyde gelişme olanağı bulur. Birey öğrenim yaşantısına başlamadan önce örtük ve sistematik olmayan biçimlerde söz varlığını geliştirirken bireyin öğretim süreci içerisinde yer almasıyla birlikte sistematik bir biçimde sözcük bilgisi genişlemeye başlar. Gelecek öğrenmeler bağlamında söz varlığı gelişiminin önemi düşünüldüğünde, söz varlığının formal yollarla geliştirilmesinde en önemli rolü öğretim programlarının üstlendiği söylenebilir. Söz varlığını geliştirme Türkçe dersi öğretim programında okuma becerisinin alt boyutunda yer alıyor olmasına rağmen öğrencilerin var olan söz varlıklarını kullanabilir duruma gelmesi ve söz varlıklarının yeni sözcük, kavram ve terimlerle gelişebilmesi tüm disiplinlerin desteğini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı ilkokul 1-4. sınıflar öğretim programlarının öğrencilerin söz varlığı gelişimini desteklemedeki rolünü belirleyebilmektir. Araştırma tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda 2018 yılında yenilenen tüm ilkokul öğretim programları araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler program öğeleri ve söz varlığı gelişiminde önemli ölçütler gözetilerek içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Verilerin analizi ile elde edilen araştırma bulguları; öğretim programları perspektifinde, ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarında, ders uygulama süreçlerinde; öğretim programlarının özel amaçlarında, öğretim programlarının temel becerilerinde ve öğretim programlarının farklı sınıf düzeyi kazanımlarında söz varlığı gelişimi şeklinde temalaşmıştır. Elde edilen bulgular ana tema alt tema ve kavramlar şeklinde diyagramlar biçiminde sunularak var olan durumu değiştirmeden ortaya koyabilmek için (Karasar, 2005, 77) öğretim programlarındaki ifadelere doğrudan yer verilecektir. Araştırma sonuçları öğrencilerin söz varlığı gelişiminde ilkokul öğretim programlarının üstlendikleri ve üstlenmesi gereken rolleri sunabilmesi bakımından önemli görülmektedir. Anahtar sözcükler: Söz varlığı gelişimi, sözcük öğretimi, kavram öğretimi, ilkokul öğretim programları.