Akademik Veri Yönetim Sistemi
UTAK 2018: Tasarım ve Umut, ss.395-407
Tasarımcılar için kullanacı imgeleri, tasarım sürecinde dolaylı ya da doğrudan, açık veya örtük biçimlerde referans olmaktadır. Tasarlanan ürünün kimler tarafından kullanılacağını tahayyül etmek, tasarlama eylemini somutlaştırmakta ve tasarım kararlarını meşrulaştırmakta bir aracı haline gelir. Söz konusu kullanıcı grubu, tasarlama eylemini yapanın imgelemiyle örtüştükçe, bu kullanıcıların gerçek hayat deneyimlerine temas eden anlamlı ve isabetli ürünler geliştirilebilmesi olasılığı artar. Çocuklar için ürünler, mekânlar ve hizmetler tasarlarken, çocuk kullanıcı temsillerinin gerçek hayattaki çocuk olma deneyimiyle örtüştürülmesi, yetişkin kullanıcılara kıyasla daha zor sağlanabilmektedir. Bu durumun temel sebeplerinden bir tanesi, nesil farkından kaynaklı olarak, yetişkin tasarımcıların çocuk kullanıcıların bakış açılarını tahayyül etmekte zorlanmaları ya da bunlar hakkında kendi geçmiş çocuk olma deneyimlerinden veya çevrelerindeki sınırlı gözlemlerinden yola çıkarak bazı varsayımlarda bulunmalarıdır. Çocuklara ve çocukluğa dair toplumsal kurgular da bu tür varsayımların önünü açmaktadır. Bu nedenle son yıllarda, tasarım alanlarında, çocuk kullanıcı imgelerini bireysel ve kültürel yargılara değil, gerçek yaşam deneyimlerine dayandırmaya yönelik hassasiyet artmaktadır. Tasarım alanlarında çocuk kullanıcıların temsiline yönelik çeşitli yaklaşımlar mevcuttur. Bu temsiller inşa edilirken, dolaylı ve doğrudan çeşitli kaynaklara başvurulmaktadır. Gelişim psikolojisi kuramları ve müfredat hedeferi gibi dolaylı temsillerin yanı sıra, çocukların test edici, bilgi sağlayıcı ya da tasarım ortağı gibi paydaşlıklarla kimlik bulduğu -ya da onlara bu kimliklerin atfedildiği- doğrudan temsil pratikleri de mevcuttur. Bu bildiri, tasarım sahası ile kullanıcı sahasını birbirine yakınlaştırmayı, dolayısıyla yetişkin tasarımcı kurgularıyla çocuk kullanıcıların gerçek yaşam deneyimleri arasındaki mesafeyi kapatmayı hedefeyen yöntem ve yaklaşımların genel bir çerçevesini sunmayı amaçlamaktadır. Bu hedef doğrultusunda, çocuklar için ve çocuklarla tasarım alanlarında tarifenen yöntem ve yaklaşımlar ile sıklıkla başvurulan bilgi kaynakları, çocuk kullanıcıların tasarım sürecinde nasıl konumlandırıldıkları açısından incelenmiştir. Ardından, çocukların tasarım alanında ne tür imgelerle (olgunlaşmamış çocuk, öğrenen çocuk, uzman çocuk vb.) temsil edildiğine ve böylece tasarımda çocuk kullanıcının inşa edilmesine dair bir derleme sunulmuştur