Research Information System
Çalışma ve Toplum, vol.1, no.48, pp.59-86, 2016 (Peer-Reviewed Journal)
Bu çalışma, Samsun’daki Roman kadınların evlere temizliğe gitme
şeklinde dahil oldukları enformel işgücü piyasasına katılım süreçlerini
irdelemektedir. Evlere temizliğe giden Samsunlu Roman kadınlar
yaklaşık 4 kuşaktır günlük ücretle çalışan kadınlardır. 20 Roman
kadınla yapılan derinlemesine görüşmeler yoluyla kadınların bu
çalışma deneyiminden ne kazandıkları ve ne kaybettiklerine yanıt
aranmıştır. Araştırma sonucunda Roman kadınların ev hizmetlerinde
çalışmalarının bazı kazanımlara ve bazı kayıplara yol açtığı
bulgulanmıştır. Kazanımları şöyle sıralanabilir: i) orta sınıfların evine,
en mahrem yerlerine girebildikleri için kendilerini “tanınmış”
hissediyorlar, ii) kısa eğitimleri, erken evlenmeleri ve mesleki
becerilerinin yokluğuna rağmen çalışabiliyorlar, iii) ev içi alan ve
cinsiyetçi iş bölümünden kaytarabiliyorlar, iv) yoksullukla baş
edebiliyorlar. Ne kaybettiklerine ilişkin bulgular ise şöyledir: i) ücretli
çalışan olmalarına rağmen sosyal güvencesizler, ii) kız ve oğullarına
çalışan kadın olmaktan aktarabildikleri şeyler sınırlı kalıyor; onların
çalışan anne olması kızların ve oğlanların eğitim düzeyini arttıramıyor,
evlenme yaşlarını geciktiremiyor, iii) giyimleri, renkleri, yaşadıkları
mahalle yani Roman olmanın damgaları ile mücadele etmelerine katkı
sunmuyor, aksine roman oluşun ve ötekileştirme pratiğinin her gün
tekrarlanması, içselleştirilmesi gerçekleşiyor iv) çocuklarını mahalle
ortamında bırakmak zorunluluğu; mahalle beklentisini ve yaşam
biçimini değiştirmelerine olanak sağlamıyor, v) birikim yapamıyorlar,
sadece gündelik yaşamın sürdürülmesini sağlayabiliyorlar. Çalışmanın
sonunda, enformel nitelikli çalışan olmanın yükünün; Roman
olmaktan, iş piyasalarındaki ayrımcılıktan, sosyal sistemden
alacaklarını tahsil edemedikleri için gittikçe ağırlaşan Roman oluştan
daha hafif hale gelmekte olduğu tespiti yapılmıştır.