X. Işık Savaşır Klinik Psikoloji Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 2 - 03 Haziran 2023, ss.213
Giriş: Erken dönem uyumsuz şemaların çocukluk döneminde ebeveynler tarafından ihmal edilmiş ve örselenmiş psikososyal ihtiyaçlar yoluyla şekillendiği ve yetişkinlik boyunca kendini çeşitli biçimlerde sürdürerek psikolojik sorunlara ve ilişki problemlerine neden olduğu pek çok araştırma tarafından ortaya koyulmuştur. Erken dönem uyumsuz şemaların pek çok psikopatoloji ve psikososyal değişkenle ilişkisi alan yazında sıklıkla çalışılmış olmasına karşın, kuşak aşkın aktarıma ilişkin çalışmaların sınırlı sayıda olduğu, var olan araştırmaların ise daha çok anneden çocuğa olan aktarıma odaklandığı görülmektedir. Güncel çalışma, babalardan çocuklara olan şema aktarımını incelemeyi hedeflemekte ve babalardaki zedelenmiş sınırlar- yüksek standartlar şema alanına odaklanmaktadır. Örneklemini 172 ailenin (anne, baba ve 18- 25 yaş arası genç yetişkin) oluşturduğu çalışmada, baba ve genç yetişkinler Young Şema Ölçeği-Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3) ile Young Ebeveynlik Envanteri’ni tamamlarken, anneler de kontrol değişkeni olarak kullanılmak üzere YŞÖ-KF3’ü tamamlamıştır. Sonuçlar, babalardaki zedelenmiş sınırlar-yüksek standartlar şema alanının çocuklarda aynı şema alanı ve kopukluk- reddedilmişlik şema alanı ile anlamlı ilişki içinde olduğunu, çocukların babalarından algıladığı ebeveynlik biçimlerinin bu ilişkilere aracılık ettiğini saptamıştır. Ayrıca, babaların kendi ailelerinden algıladığı ebeveynlik biçimlerinin çocuklardaki zedelenmiş sınırlar-yüksek standartlar şema alanı ve kopukluk-reddedilmişlik şema alanlarını yordadığı ve bu ilişkilerde babaların zedelenmiş sınırlar-yüksek standartlar şema alanı ile çocukların babalarından algıladığı ebeveynlik biçimlerinin aracı değişkenler olduğu saptanmıştır. Güncel çalışmanın babalardan çocuklara olan aktarımı ve görece az çalışılmış bir şema alanını ele almasının yanı sıra, üç kuşağa ait değişkenleri içermesi bakımından ilgili alan yazını zenginleştirmesi ve farklı şema aktarım yollarını ortaya koyarak klinik uygulamalara ışık tutması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: erken dönem uyumsuz şemalar, ebeveynlik biçimleri, kuşak aşkın aktarım