Matematik ders planlarında çokkültürlülük vurgusu: GÖÇ-MAT projesi örneği (Multiculturality in Mathematics Instructional Plans)

International Teacher Education and Accreditation Congress (ITEAC 2019), Ankara, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2019, cilt.1, ss.110

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Cilt numarası: 1
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.110
TED Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonuna [UNICEF] (2017) göre Türkiye, dünyada en fazla sayıda çocuk mülteciye ev sahipliği yapan ülkedir. Bu durum, okullardaki mülteci çocuk sayısının artmasına ve sonucunda okulların ihtiyaçlarının farklılaşmasına neden olmaktadır. Farklılaşmaların kapsadığı kültürel yapı, dil yeterliliği, eşitlik konusu, sosyal sınıf gibi dinamiklerin çocukların matematik eğitimini büyük ölçüde etkilediği araştırmalar ile desteklenmektedir (Allexsaht-Snider ve Hart, 2001; Apple, 1992; Parks, 2010; Tudge ve Doucet, 2004). Bunun gibi çokkültürlü ortamlarda gerekli müdahaleler yapılmadığında, tüm bu dinamikler eş zamanlı olarak çocukların matematik eğitimi sürecini olumsuz yönde etkileyebilmekte, bu durum desteğe ihtiyaç duyan göçmen çocukların öğretmenlerinin mesleki yeterliliklerine dikkatleri çekmektedir . Bu süreçte göçmen öğrencilerin bulunduğu çokkültürlü sınıflarda, tüm öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde öğretimin planlanmasında öğretmenlere büyük sorumluluk düşmektedir. Bu çalışmada da “GÖÇ-MAT: Göçmen Çocuklar ile Çalışan Öğretmenlerin Matematik Eğitimi Özelinde Mesleki Niteliklerinin Geliştirilmesi” TÜBİTAK 1003 Projesinin üzerinde durduğu konulardan biri olan “Çokkültürlü sınıflarda öğretmenler için nasıl bir matematik öğretim modeli olmalı” sorusundan yola çıkılarak geliştirilmiş “Model Öğretim Bileşeni” incelenmektedir. Proje kapsamında, Türkiye'de dört farklı şehirde (Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay ve Ankara), mülteci/göçmen çocuklar, aileleri ve öğretmenleri için bir destek mekanizması geliştirmeye odaklanılmıştır. Projenin bu odağı doğrultusunda, öğretmenlerin verimli matematik eğitimi ortamları yaratabilmesi, matematiğin akademik dili ve bu dilin matematik öğrenme ile ilişkisi hakkında farkındalık kazanması ve matematik eğitimini kültürel bir pratik olarak benimseyip göçmen öğrencilerin sosyo-kültürel kaynaklarını matematik müfredatı ile ilişkilendirebilmesi hedefleri doğrultusunda yapılan model öğretimlere bu çalışmada yer verilmiştir. Model öğretimler, öğretmenlerin kendi öğretimlerinde kullanabilecekleri, yansıtabilecekleri, transfer edebilecekleri ve geliştirebilecekleri bir yapılanmayı içermektedir. İki yıl süren projenin ilk 18 ayında akran öğrenmesi, oyun ve drama temelli, matematiğin akademik dilinin ve çoklu duyuya hitap eden ders materyallerinin etkin bir şekilde kullanıldığı ders planları doğrultusunda anasınıfı, 1., 2., 3. ve 4. sınıf seviyelerinde olmak üzere sekiz ayrı model öğretim proje ekibi tarafından son 6 ayında da her ilden gönüllü olan 1 öğretmen, toplamda 4 öğretmen tarafından 12 model öğretim yapılmıştır. Proje kapsamında yapılan model öğretimler, kademe bazında aynı şehirde olan öğretmenlerin bir araya geldiği sınıflarda gerçekleştirilmiştir. Model öğretim sırasında öğretmenler önceden hazırlanmış gözlem formları ile süreci takip etmişlerdir. Ders bitiminde öğretmenler ile dersin değerlendirmesi yapılmıştır. Bu model öğretim kapsamında, araştırmacılar tarafından bir araya gelinerek beş sınıf seviyesinde de ortak olan örüntüler kazanımı üzerinde yoğunlaşılarak ders planları oluşturulmuştur. Bu ders planlarının hazırlanması, uygulanması ve geliştirilmesi sürecinde çokkültürlülük ve matematik öğretimi çerçevesinde birtakım özellikler ön plana çıkmıştır. Bu özellikler; matematiksel bilginin çoklu temsilleri, çocukların günlük yaşam deneyimleri ile bağlantılar, oyunsu öğeler, işbirlikli öğrenme, tartışma ve farklı dil ve kültüre ait öğeler alt başlıklarında toplanmıştır. Çokkültürlü sınıflarda gerçekleştirilen bu model öğretim ile matematikteki farklı konular ve matematik dışındaki diğer derslerin öğretiminde de benzer uygulamaların yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Anahtar kelimeler: Çokkültürlülük, Matematik, Ders planları

1 Bu çalışma, “GÖÇ-MAT: Göçmen Çocuklar ile Çalışan Öğretmenlerin Matematik Eğitimi Özelinde Mesleki Niteliklerinin Geliştirilmesi (Proje No:215K478) ” başlıklı TÜBİTAK 1003 projesi kapsamında geliştirilmiş olup, TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir.