Akademik Veri Yönetim Sistemi
XII International Conference on Critical Education, Ankara, Türkiye, 3 - 06 Temmuz 2024, ss.275-276
İdeoloji, eğitim de dahil olmak üzere birçok alanda politikalar
oluşturulmasını etkilemektedir. Bir toplumdaki egemen ideolojinin eğitim
üzerindeki etkisi, eğitim politikalarına yön vererek, statükoyu yeniden
üretmek için okulları kullanarak ve resmi programı aracılığıyla onaylanmış
bilgi ve becerileri vurgulayarak kendini göstermektedir (Gutek, 2014, s.
187). Türkiye’de 26 Nisan 2024 tarihinde, K-12 düzeylerinin taslak
programı kamuoyunun görüşüne sunulmuştur (MEB, 2024a). Görüşlerin
değerlendirilmesinden sonra, Talim ve Terbiye Kurulu 27 Mayıs 2024
tarihinde yayınlanan program belgelerini resmi olarak onaylamıştır (MEB,
2024b). Bu belgeler, bazı derslerin eğitim programları ile (örneğin
Matematik ve Türkçe) program çerçevesinden [Türkiye Yüzyılı Maarif
Modeli- Öğretim Programları Ortak Metni (MEB, 2024c) olarak
adlandırılmıştır] oluşmaktadır. Program çerçevesi genel amaçları, öğrenme
çıktılarını, değerler ve nitelikler açısından öğrenci profilini, beceri
çerçevesini, öğretme-öğrenme deneyimlerini, değerlendirmeyi,
farklılaştırmayı vb. içermektedir.
Gutek (2014) dört farklı ideolojiyi milliyetçilik, liberalizm, muhafazakârlık ve
Marksizm olarak tanımlamakta ve programın odak noktasının ulusal
öncelikler, kişisel beklentiler, toplumsal hedefler ve sosyoekonomik konum
olabileceğini iddia etmektedir. Benzer şekilde, Heywood (2013) da klasik
ideolojik gelenekleri liberalizm, muhafazakârlık ve sosyalizm olarak
sınıflandırırken, neoliberalizm, neo-muhafazakârlık, yeni sosyal demokrasi
ve modern liberalizm gibi görece yeni ideolojileri de eklemektedir. Ayrıca
Apple (2013) neoliberalizm ve neomuhafazakârlığın eğitim üzerindeki
etkilerini tartışmıştır. Dolayısıyla, bu ideolojilerin temelini oluşturan bazı
unsurlar, yakın zamanda onaylanmış olan program çerçevesinde açık ve gizli
olarak gözlemlenebilir.
Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, ideolojilerin teorik çerçevelerine
dayanarak, farklı ideolojilerin unsurlarının program çerçevesinde nasıl
temsil edildiğini analiz etmektir. Bu amaçla araştırma sorusu aşağıdaki
gibidir:
(1) Program çerçevesinin altında yatan ideolojiler nelerdir?
Bu çalışmada, program çerçevesinin altında yatan ideolojileri analiz etmek
için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizi, araştırmacıların
nispeten yapılandırılmamış verileri sahip oldukları anlamlar, sembolik
nitelikler ve ifade içerikleri açısından analiz etmelerine olanak tanımaktadır
(Krippendorff, 2018, s. 51). Veri toplama, program çerçeve metninin
analiziyle sınırlıdır. Veriler, ideolojik unsurlara göre MAXQDA yazılımı kullanılarak ilgili kodlar ve temalar halinde düzenlenmektedir. Analiz devam
etmekte olup analiz sonucunda baskın ve ikincil ideolojilerin belirlenmesi
beklenmektedir. Bu çalışmanın bulgularının, program tasarımı ve
uygulamasının ideolojik temellerine ilişkin içgörüler sunabileceği ve
ideolojilerin eğitimdeki rolüne ilişkin daha geniş bir tartışmaya katkıda
bulunabileceği beklenmektedir.