TÜRKİYE’DE İLKOKUL EĞİTİMİNDE DİJİTAL TEKNOLOJİ KULLANIMINI ELE ALAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ


Creative Commons License

Genç Ersoy B., Ersoy M., Kılıç Z.

15th INTERNATIONAL COMPUTER AND INSTRUCTIONAL TECHNOLOGIES SYMPOSIUM, Çanakkale, Türkiye, 7 - 09 Eylül 2022, ss.16-22

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Çanakkale
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.16-22
  • TED Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Geçmişten günümüze dijital teknolojilerin çeşitliliğinde çığır açan gelişmeler yaşanmıştır. Uzun yıllar yalnızca iletişim odaklı ve davranış merkezli ele alınan dijital teknolojiler farklı amaçlara hizmet edecek biçimde çeşitlenmiş ve başta Web teknolojileri olmak üzere artan bir grafikle kullanılagelmiştir. Öte yandan söz konusu süreç gerçekleşirken dijital teknolojilerin bir kısmı da bir başka teknolojinin gelişiminde kullanılmak üzere tasarlanmış olup etkileşimi üst seviyeye çıkaracak gelişmelerin yaşanmasını sağlamıştır. Tasarım teknolojileri ve uyarlama teknolojileri adı altındaki iki ana başlıkla ele alınabilecek söz konusu teknolojiler, eğitim-öğretim faaliyetlerinde de işe koşulmaya başlandığı zaman diliminden bu yana her bir teknoloji hamlesinin katma değeri artmaktadır. Bir dersin planlanmasından içeriğinin aktarılmasına, bu aktarım sırasında teknoloji tabanlı veya destekli süreçlerden sürecin değerlendirilmesine ve ayrıca eğitim-öğretim hizmetinin niteliğine katkıda bulunacak diğer unsurlara kadar geniş bir yelpazede dijital teknoloji kullanımı gerçekleşmektedir. İlkokul temel becerilerin ve okul yaşantısının ilk adımlarının atıldığı bir dönem olup sağlam temellerle ilerlenmesi gereken birincil öneme sahip bir eğitim aşamasıdır. Bu eğitim aşamasında öncelikle sınıf öğretmenlerinin mihver dersler bazında birden fazla alanda verdiği eğitimin yanında branş dersleri bazında da farklı öğretmenlerin devreye girdiği süreçler de bulunmaktadır. İlkokul belirtilen zenginlikteki etkileşimlerle bir bütün olarak çocuğun gelişiminde vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Söz konusu etkileşimleri gerek dersler gerekse ders dışı faaliyetler bağlamında ileriye taşıyacak birçok dijital teknoloji kullanımı olanaklıdır. Teknoloji kullanımına ilişkin eğilimlerin ve farklı branşlara göre kullanımdaki çeşitliliğin ele alınması, belirgin teknolojilerin kullanımı ve etkilerinin ele alınması kadar önemli ve yol gösterici bir uğraştır. Bu araştırmanın belirtilen doğrultudaki amacı, Türkiye’de ilkokul eğitiminde dijital teknoloji kullanımını ele alan tezlerin incelenmesidir. Araştırma kapsamında aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:

1.Araştırma kapsamında incelenen çalışmaların,

•Yıllara,

•Tez türüne,

•Yöntemine,

•Veri kaynaklarına (Evren, örneklem, çalışma grubu, katılımcı)

•Veri toplama araçlarına,

2. Araştırma kapsamında incelenen tezlerin,

•Kullanılan teknolojiye,

•Konularına

•Disipline göre dağılımı nasıldır?

Genel amaç ve alt amaçlar aracılığı ile ilkokulda okutulan derslerde teknoloji kapsamında yapılan çalışmaların eğilimini ortaya çıkarmak ve teori ile uygulama arasındaki boşluğu doldurmak, hem öğretmenlere hem de araştırmacılara katkılar sağlayacaktır. İlkokulda okutulan derslerde teknoloji bağlamında yapılan çalışmaların incelemesi, öğretmenlere yeni uygulamalar hakkında bilgi sağlarken araştırmacılara da sonraki araştırmalar için yol gösterici olacaktır. Bu çalışma içerik analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada ilkokulda okutulan derslerde teknoloji bağlamında yapılan lisansüstü tezler yazılı materyal olarak kabul edilip bu materyallerde yer alan yıl, tür, yöntem, veri kaynakları, veri toplama araçları, konuları, kullanılan teknoloji gibi belirli fenomenleri ortaya çıkarmak ve bu konuda güncel eğilimleri belirlemektir. Bu neden, içerik analizi yönteminin “Sözel yazılı- görsel materyallerden tekrarlanabilir ve geçerli çıkarımlar yapmak, bu materyallerdeki belirli fenomenleri tanımlamak, ortaya çıkarmak, ana yapıları belirlemek” amacı ile örtüştüğü için araştırmada içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamını, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal TEZ Merkezi (UTM) veri tabanında; 10 Hayat Bilgisi (397), 12 Sosyal Bilgiler (2938), 1 İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi (21), 30 Türkçe (1897), 34 Yabancı Dil (225), 2 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (1551), 13 Fen ve Teknoloji (122), 19 Matematik (143), 5 Görsel Sanatlar (1237) olmak üzere toplamda 8531 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Belirtilen tezler arasında 122 tez dijital teknoloji kullanımını ele alan bir işleyişe sahiptir. Çalışma kapsamında ele alınan tezlerin seçiminde amaçlı örnekleme türlerinde ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örneklemedeki anlayış, araştırmanın katılımcılarını/kapsamını seçerken bir dizi ölçütlerden yararlanılmasıdır. Bu çalışmada ele alınan tezlerin belirlenmesinde kullanılan ölçütler; tezlerin sınıf öğretmenliği alanında yapılmış olması, tezlerin ilkokulda okutulan dersleri (Matematik, Türkçe, Hayat Bilgisi, Matematik, Sosyal Bilgiler, Görsel Sanatlar, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi) kapsaması ve teknoloji kullanımın içermesi ve tezlerin izinli olmasıdır. Verilerin toplanma sürecinde, İlgili tezlere ulaşmak için YÖK UTM veri tabanında genel tarama ve detaylı taramadan yararlanılmıştır. İçerik analizi araştırmalarında verilerin analizi nitel veri analizlerinden farklıdır. İçerik analizi araştırmaları, araştırmacıya veri analizi konusunda esneklik sağlar. Araştırmacı içerik analizi araştırmasında verileri analiz ederken yazılı/görsel/sözel dokümanlardan çıkan anlamı frekans yolu ile istatiksel olarak ifade edebilir ve derinlemesine yorumlayabilir. Ayrıca içerik analizi, nitel verileri nicel forma dönüştürür ve bunun uygun olması halinde nicel çerçeveler içinde verilerin yorumlanmasını kolaylaştırır. İçerik analizi araştırmalarında verilerin analizi; analiz biriminin ve kodların belirlenmesi, kodların tekrar etme sıklığı, kodlardan kategorilerin oluşturulması, oluşturulan kategorilerin geçerliliğinin sağlanması ve kodlama işleminin tüm analiz birimlerine uygulanması biçiminde gerçekleştirilir. İçerik analizi ile gerçekleştirilen bu araştırmada öncelikle analiz birimi olarak tezler ele alınmıştır. Tezlerin temel özellikleri sayısallaştırılmış ve tezleri derinlemesine incelemek için kodlar ve kategoriler belirlenmiştir. Bunun için araştırmacılar tarafından geliştirilen “yayın inceleme formu” kullanılmıştır. Yayın inceleme formunda “yıl, tez türü, konu alanları, disiplin, veri kaynağı, yöntem türü, veri toplama aracı türü, kullanılan teknoloji” biçiminde alt başlıklar yer almaktadır. Araştırmacılar ayrı ayrı tezleri inceleyerek tezlerle ilgili olarak tez inceleme formunu doldurmuşlardır. Tez inceleme formundan yararlanılarak tezlerle ilgili ortaya çıkan özellikler frekans biçiminde sayısallaştırılmış ve tezlerin bağlamsal özellikleri de kategori ve tema haline getirilmiştir. Araştırmanın sonuçları kullanılan teknolojiler bazında özellikle son 5 yıl içerisinde arttırılmış gerçeklik (AG, f=8), sanal gerçeklik (SG, f=2) türünde teknolojik tercihlerin arttığını, buna karşın Web 2.0 araçlarının doğrudan kullanımının beklenen seviyede olmadığını (f=8) ortaya koymuştur. Bu konuda mihver dersler ve branşlardan bağımsız biçimde birden fazla çalışmada tekil Web 2.0 teknolojilerinin kullanımından (f=2) çok, tek bir çalışmada oldukça fazla sayıda aracın(f=6) kullanıldığı çalışmalara rastlanmıştır. Dolayısıyla bu teknolojilerin denendiği veya etkililiğinin bir süreçle klinik değerlendirildiği çalışmalardan çok betimsel nitelikteki çalışmalar ağırlıktadır. Makro düzeyde yapılan analizde Sosyal bilgiler dersinde teknoloji olarak en çok animasyon, çoklu ortam görsel materyaller coğrafi bilgi sistemleri gibi teknoloji araç gereçleri ve yazılım kullandıkları görülmüştür. Sosyal bilgiler bağlamında teknoloji kapsamında yapılan tezlerde katılımcıların genellikle sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencileri ve sınıf öğretmeni adayları olduğu belirlenmiştir. Hayat Bilgisi dersinde, bilişim teknolojileri, çizgi filmler, dijital içeriklerle ilgili tezlerin olduğu görülmüştür. AG ve SG teknolojilerine olan eğilime benzer biçimde dijital öyküleme çalışmalarının da yoğunlukta olduğu söylenebilir. Öte yandan disiplin değişiminde ilkokul eğitiminde özellikle fen ve matematikte STEM (f=30) ve STEAM (f=1) tezlerinin yalnızca fen (f=13) ve yalnızca matematik (f=19) çalışmalarına kıyasla daha fazla sayıda olduğu (f=31) bulgusu dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler : İlkokul eğitimi, dijital teknolojiler, teknoloji eğilimi.

From past to present, cutting edge developments are realized in the range of digital technologies. In this process, digital technologies which are approached as only communication based or behavior-centered, varied with the purpose of meeting different needs and used with an increasing rate especially by the use of web technologies. On the other hand, as these developments are realized, a good number of digital technologies are designed to develop another existing technology and ensure developments taking interaction to a higher level. Since these technologies, which can be addressed as design-based technologies and adaptive technologies, are being used for instructional purposes, value based approaches for each technological attempt are increased. Digital technologies can be used for planning a lesson, transferring learning content, evaluating the technology aided/based processes and a wide range of other purposes such as factors promoting the quality of instructional and educational service. Primary education is a preliminary level of educational agenda, a period in which a child is introduced to basic skills and realizes the first steps to school life. During this period classroom teachers teach core fields and also other teachers for different branches take role in students’ educational life. With all these aspects, primary school has an irreplaceable importance in a child’s development. It is possible to use various digital technologies to take the school-based interaction a step forward within the context of both courses, and also out-of-class activities. Searching for the variety and dispositions in the use of technology for different branches is a guiding light and important effort just like searching for distinct technologies and their effects. The purpose of the present study is to investigate the graduate touching upon digital technology use in primary education in Turkey. Within the framework of this general purpose, the following research questions were sought to be answered: 1. What is the distribution of the theses examined within the scope of the study in terms of

• Year • Thesis type • Method, • Data sources (Universe, sample, study group,participant) • Data collection tools, What is the distribution of the theses examined within the scope of the study in terms of • The technology used, • Subjects • Discipline? Therefore, through this purpose and subobjectives, revealing the trend of studies conducted within the scope of technology in primary school lessons and filling the gap between theory and practice will contribute to both teachers and researchers. Examining the studies conducted in the context of technology in primary school lessons will provide information to teachers about new applications and will guide researchers for further research. The study was carried out with a content analysis method. In this study, postgraduate theses made in the context of technology in primary school courses are accepted as written material, and to reveal certain phenomena such as year, type, method, data sources, data collection tools, subjects, technology used in these materials and to determine current trends in this subject. For this reason, the content analysis method was used in the research as the content analysis method overlaps with the aim of “making reproducible and valid inferences from verbal-written-visual materials, defining certain phenomena in these materials, revealing them, and determining the main structures”. The scope of the study, Higher Education Council (YÖK) National THESIS Center (UTM) database; 10 Life Sciences(397), 12 Social Studies(2938), 1 Human Rights, 1 Citizenship and Democracy (21), 30 Turkish (1897), 34 Foreign Languages (225), 2 Religious Culture and Ethics (1551), 13 Science and Technology (122), 19 Mathematics (143), 5 Visual Arts (1237), 8531 in total graduate constitutes thesis. Among these theses a total number of 127 theses are on digital technology use. In the selection of the theses discussed in the study, criterion sampling was used in purposive sampling types. The understanding in criterion sampling, one of the purposive sampling types, is the use of a set of criteria when choosing the participants/scope of the research. The criteria used in the determination of the theses discussed in this study; the theses are made in the field of classroom teaching, the theses cover the courses taught in primary school (Mathematics, Turkish, Social Studies, Mathematics, Social Studies, Visual Arts, Religious Culture and Moral Knowledge, Human Rights, Citizenship and Democracy), and the theses include the use of technology and the theses are allowed. During the data collection process, general scanning and detailed scanning in the YÖK UTM database were used to reach the relevant theses. Data analysis in content analysis research is different from qualitative data analysis. Content analysis research gives the researcher flexibility in data analysis. While analyzing the data in content analysis research, the researcher can express the meaning of written/visual/verbal documents statistically by frequency and interpret them in depth. In addition, content analysis transforms qualitative data into quantitative form and, where appropriate, facilitates the interpretation of data within quantitative frameworks. Analysis of data in content analysis research; Determination of analysis unit and codes, frequency of repetition of codes, creation of categories from codes, ensuring the validity of the created categories and applying the coding process to all analysis units. In this research, which was carried out with content analysis, firstly theses were handled as the analysis unit. The basic features of the theses were digitized and codes and categories were determined to examine the theses in depth. For this, the “publication review form” developed by the researchers was used. In the publication review form, there are subheadings in the form of “year, type of thesis, subject areas, discipline, data source, type of method, type of data collection tool, technology used”. Researchers examined the theses separately and filled out the thesis review form regarding the theses. By using the thesis review form, the features that emerged about the theses were digitized in the form of frequency and the contextual features of the theses were made into categories and themes. The results of the study shows that augmented reality(f=8) and virtual reality (f=2) are the two technologies that are used particularly for the last five years with an increasing interest. Contrary to this result, few studies (f=8) were on Web 2.0 applications. Independent of core disciplines or other fields, theses were mostly on using various Web 2.0 applications in one package (f=6), rather than focusing on one platform (f=2).There are not any studies with experimental research understandings or touching upon Web 2.0 applications in a clicinal manner. In the analysis made at the macro level, it was seen that technology tools and softwares such as animation, multimedia visual materials, geographic information systems as technology in the Social Studies course were realized. It has been determined that the participants in the theses made within the scope of technology in the context of social studies are generally classroom teachers, primary school students and classroom teacher candidates. It has been observed that there are theses on information technologies, cartoons, and digital content in the Life Science course. On the other hand, digital storytelling studies (f=12) were another popular topic for the researchers. In terms of science and mathematics disciplines, there are more theses with the topics of STEM (f=30) and STEAM (f=1) in total, than theses on only science education (f=13) and only mathematics education (f=19) theses.

Keywords: Primary education, digital technologies, technological disposition.